فتق دیسک کمر زمانی اتفاق می افتد که مرکز نرم و ژل مانند دیسک ستون فقرات در قسمت تحتانی کمر از طریق پارگی در لایه بیرونی دیسک (آنولوس فیبروزوس) برآمده یا پاره شود.
این وضعیت می تواند اعصاب مجاور را تحت فشار قرار دهد و باعث درد، بی حسی یا ضعف در ناحیه کمر و پاها شود. درک مکانیسم های زمینه ای، علائم، تشخیص و گزینه های درمانی برای مدیریت موثر این بیماری بسیار مهم است.
مکانیسم و علل
ستون فقرات کمری از پنج مهره (L1 تا L5) تشکیل شده است که هر کدام توسط دیسک های بین مهره ای که به عنوان ضربه گیر عمل می کنند از هم جدا شده اند. با گذشت زمان، این دیسک‌ها به دلیل سن، استرس مکرر یا آسیب می‌توانند دچار انحطاط شوند. هسته پالپوزوس می تواند فتق کرده یا از موقعیت طبیعی خود خارج شود و به اعصاب نخاعی مجاور یا طناب نخاعی برخورد کند. این فتق می تواند به دلیل ضربه ناگهانی مانند بلند کردن یک جسم سنگین یا از طریق ساییدگی و پارگی تدریجی رخ دهد.
علائم
اصلی ترین علامت فتق دیسک کمر، کمردرد است که اغلب با درد تشعشع در پایین پا همراه است که به آن سیاتیک می گویند. بیماران ممکن است این موارد را تجربه کنند: درد شدید یا مبهم: این درد می تواند در قسمت پایین کمر موضعی شود یا به باسن، ران ها و ساق پا منتشر شود. بی حسی یا سوزن سوزن شدن: فشرده شدن عصب سیاتیک می تواند منجر به احساس سوزن سوزن شدن در ساق پا و یا خود پا شود. ضعف: عضلات آسیب دیده ممکن است ضعیف شده و منجر به مشکل در راه رفتن یا انجام فعالیت های روزانه شود. تغییرات در رفلکس ها: رفلکس های تغییر یافته در اندام تحتانی ممکن است در طول معاینه فیزیکی مشخص شوند.
تشخیص
تشخیص فتق دیسک کمر شامل یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی است. ابزارهای کلیدی تشخیصی عبارتند از:
مطالعات تصویربرداری: MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) استاندارد طلایی برای تجسم فتق دیسک و تأثیر آن بر اعصاب اطراف است. سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. اشعه ایکس: در حالی که اشعه ایکس مستقیماً دیسک ها را نشان نمی دهد، می تواند سایر شرایط مانند شکستگی یا تومور را رد کند. الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش فعالیت الکتریکی در عضلات و می تواند به تعیین میزان آسیب عصبی کمک کند.
گزینه های درمانی
درمان فتق دیسک کمر بسته به شدت علائم و تأثیر آن بر زندگی روزمره متفاوت است.
گزینه ها عبارتند از:
مدیریت محافظه کارانه:
استراحت: استراحت کوتاه مدت می تواند به کاهش التهاب و کاهش درد کمک کند.
داروها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و مسکن ها می توانند درد را مدیریت کرده و التهاب را کاهش دهند. فیزیوتراپی: ورزش ها و کشش ها می توانند عضلات را تقویت کنند. حمایت از ستون فقرات و بهبود انعطاف پذیری. گرما و یخ درمانی: استفاده از گرما یا کیسه یخ می تواند موقتی باشد. تسکین درد و التهاب.
روش‌های مداخله‌ای:
تزریق استروئید اپیدورال: این تزریق‌ها کورتیکواستروئیدها را مستقیماً به ناحیه آسیب‌دیده می‌رسانند تا التهاب و درد را کاهش دهند. بلوک عصب: بلوک عصبی هدفمند می‌توانند تسکین موقتی داشته باشند و به شناسایی ریشه‌های عصبی خاصی که باعث علائم می‌شوند کمک کنند.
مداخله جراحی :
دیسککتومی: این روش شامل برداشتن قسمت فتق دیسک برای کاهش فشار است بر روی عصب. لامینکتومی: گاهی اوقات در کنار دیسککتومی انجام می شود، این جراحی بخشی از مهره (لامینا) را برداشته تا فضای بیشتری برای اعصاب فراهم شود. تعویض دیسک مصنوعی: در برخی موارد ممکن است دیسک آسیب دیده با دیسک مصنوعی جایگزین شود. حفظ عملکرد ستون فقرات و کاهش درد.
پیش آگهی و بهبودی
اکثر افراد مبتلا به فتق دیسک کمر به خوبی به درمان های محافظه کارانه پاسخ می دهند و در عرض چند هفته بهبود قابل توجهی را تجربه می کنند. ماه ها گزینه های جراحی به طور کلی تنها زمانی در نظر گرفته می شوند که اقدامات محافظه کارانه با شکست مواجه شوند یا اگر اختلال عصبی شدید وجود داشته باشد. پس از درمان، فیزیوتراپی و اصلاح شیوه زندگی، از جمله حفظ وزن سالم و تمرین وضعیت بدنی خوب، برای تسکین طولانی مدت و پیشگیری از عود ضروری است.
سمیرا قربانی یک فیزیوتراپیست مجرب در تهران با تخصص در درمان‌های غیرجراحی و بازتوانی است. او با ترکیب روش‌های علمی و برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده به بیماران کمک می‌کند تا […]
