جراحی عروق یکی از شاخه‌های مهم پزشکی است که به تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با رگ‌های خونی – شامل شریان‌ها، وریدها و سیستم لنفاوی – می‌پردازد. این شبکه حیاتی وظیفه انتقال خون و اکسیژن به اندام‌ها را بر عهده دارد و هرگونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند منجر به مشکلات خطرناکی مانند آنوریسم، سکته مغزی یا بیماری شریان محیطی (PAD) شود.
در خط مقدم این تخصص، جراحان عروق قرار دارند؛ پزشکانی که با ترکیب مهارت‌های جراحی پیشرفته و دانش عمیق از فیزیولوژی گردش خون، نقش حیاتی در بازگرداندن جریان خون طبیعی و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کنند.
جراح عروق کیست؟
جراح عروق پزشکی است که در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های سیستم گردش خون تخصص دارد. برخلاف بسیاری از جراحان دیگر، جراحان عروق توانایی انجام هر دو نوع درمان را دارند: درمان‌های غیرجراحی و کم‌تهاجمی (اندوواسکولار) و جراحی‌های باز کلاسیک.
این متخصصان بیماری‌های متنوعی را درمان می‌کنند، از جمله:
آنوریسم آئورت
تنگی شریان کاروتید (برای پیشگیری از سکته مغزی)
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
واریس و نارسایی وریدی
بیماری شریان محیطی (PAD)
اختلالات عروقی مادرزادی یا ارتباط غیرطبیعی بین شریان و ورید (AV Fistula)
همچنین جراحان عروق نقش مهمی در درمان زخم پای دیابتی و ایجاد دسترسی‌های عروقی برای دیالیز (AV Graft/Fistula) دارند. آن‌ها علاوه بر جراحی، در آموزش سبک زندگی سالم، تجویز دارو و پیگیری طولانی‌مدت بیماران نیز فعالیت می‌کنند.
فلوشیپ جراحی عروق: مسیر تخصصی شدن
برای تبدیل شدن به جراح عروق، پزشک باید مسیر آموزشی گسترده‌ای را طی کند که شامل مراحل زیر است:
دوره پزشکی عمومی (دکترای حرفه‌ای یا معادل آن)
دوره تخصصی جراحی عمومی – معمولاً ۵ تا ۷ سال
دوره فلوشیپ جراحی عروق – حدود ۲ سال آموزش تخصصی فشرده در زمینه جراحی و درمان‌های اندوواسکولار
در طول دوره فلوشیپ، پزشکان مهارت‌های عملی در درمان بیماری‌های پیچیده عروقی کسب می‌کنند و انواع روش‌های درمانی شامل آنژیوپلاستی، استنت‌گذاری، ترمیم آنوریسم و جراحی‌های باز را می‌آموزند.
این آموزش‌ها اغلب با همکاری چندرشته‌ای (بین جراحان، قلب و عروق، رادیولوژیست‌ها و نفرولوژیست‌ها) انجام می‌شود تا درمان‌ها به بهترین شکل ممکن انجام گیرد. پس از اتمام فلوشیپ، پزشک می‌تواند گواهی بورد تخصصی جراحی عروق را دریافت کرده و به عنوان متخصص مستقل فعالیت کند.
پیشرفت‌های نوین در جراحی عروق
در سال‌های اخیر، با پیشرفت فناوری‌های نوین در زمینه درمان‌های اندوواسکولار (درون‌رگی)، بسیاری از بیماری‌های عروقی بدون نیاز به برش‌های بزرگ درمان می‌شوند. ابزارهایی مانند جراحی رباتیک، استنت‌های قابل جذب و تصویربرداری درون‌عروقی، تحولی بزرگ در درمان بیماران ایجاد کرده‌اند. ازاین‌رو، دوره فلوشیپ نه‌تنها زمان یادگیری مهارت‌های کلاسیک، بلکه فرصتی برای آشنایی با علم روز و فناوری‌های پیشرفته است.
جمع‌بندی
جراحان عروق نقشی حیاتی در حفظ سلامت سیستم گردش خون دارند؛ آن‌ها با درمان بیماری‌های جدی عروقی، جان بیماران را نجات می‌دهند و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشند. دوره فلوشیپ جراحی عروق پلی است میان جراحی عمومی و این تخصص فوق‌العاده دقیق، که پزشکان را برای رویارویی با پیچیده‌ترین چالش‌های عروقی آماده می‌سازد.
جراحی عروق امروز ترکیبی از دانش علمی، مهارت فنی و دلسوزی انسانی است — تلاشی برای اطمینان از اینکه هر رگ و هر ضربان قلب، در بهترین وضعیت ممکن به کار خود ادامه دهد.
