آنوریسم به معنای بیرون‌زدگی یا تورم غیرطبیعی در دیواره یک رگ خونی است که به دلیل ضعف در ساختار دیواره ایجاد می‌شود. فشار مداوم خون می‌تواند باعث بزرگ‌تر شدن آن شود و در صورت عدم درمان، خطر پارگی و خونریزی داخلی شدید را به همراه دارد که ممکن است زندگی بیمار را تهدید کند.
آنوریسم ممکن است در رگ‌های مختلفی از بدن ایجاد شود، اما رایج‌ترین انواع آن شامل:
آنوریسم مغزی (Cerebral Aneurysm): ممکن است در صورت پارگی منجر به خونریزی زیر عنکبوتیه، سکته مغزی یا آسیب مغزی شود.
آنوریسم آئورت (Aortic Aneurysm): در آئورت شکمی (AAA) یا سینه‌ای (TAA) که پارگی آن می‌تواند منجر به خونریزی کشنده شود.
آنوریسم در شریان‌های محیطی: مانند شریان‌های پا یا طحال، که شیوع کمتری دارد.
علل و عوامل خطر
سابقه خانوادگی و ژنتیکی
فشار خون بالا
تصلب شرایین
سیگار کشیدن
افزایش سن (شیوع بیشتر در مردان بالای ۶۰ سال)
برخی عفونت‌ها یا ضربه‌های فیزیکی
علائم آنوریسم
آنوریسم‌ها معمولاً بدون علامت هستند و به‌طور تصادفی در تصویر‌برداری‌ها تشخیص داده می‌شوند. اما در صورت بزرگ شدن یا پارگی می‌توانند علائم زیر را ایجاد کنند:
سردرد ناگهانی و شدید (در آنوریسم مغزی)
درد ناگهانی و شدید در شکم یا پشت (در آنوریسم آئورت)
اختلالات بینایی، تهوع یا ضعف عصبی
احساس توده ضربان‌دار در شکم (در AAA)
روش‌های تشخیص
سی‌تی اسکن یا ام‌آر‌آی
آنژیوگرافی مغزی یا آئورت
سونوگرافی (مخصوصاً در تشخیص AAA)
روش‌های درمان
نوع درمان بسته به اندازه، محل آنوریسم و خطر پارگی انتخاب می‌شود.
مراقبت و پایش دوره‌ای:
برای آنوریسم‌های کوچک و بدون علائم.
بررسی مکرر با تصویربرداری برای پایش رشد آنوریسم.
کنترل فشار خون، ترک سیگار، و تنظیم چربی خون.
درمان دارویی:
داروهای کنترل فشار خون (مانند بتابلوکرها) برای کاهش فشار بر دیواره رگ.
داروهای استاتین برای کاهش کلسترول و جلوگیری از پیشرفت تصلب شرایین.
درمان‌های جراحی یا مداخله‌ای:
جراحی باز: برداشتن بخش آسیب‌دیده و جایگزینی آن با گرافت مصنوعی. مخصوص موارد پرخطر یا پارگی.
کویل‌گذاری اندوواسکولار (مخصوص مغز): روشی کم‌تهاجمی که از طریق کاتتر کویل‌هایی درون آنوریسم قرار می‌گیرد.
استفاده از استنت فلودایورتر (Flow diverter): برای منحرف کردن جریان خون از روی آنوریسم.
EVAR (در آنوریسم آئورت شکمی): روشی کم‌تهاجمی برای تقویت دیواره آئورت با استفاده از استنت.
پیش‌آگهی و نتیجه درمان
در صورت تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، پیش‌آگهی بسیار مطلوب است.
در صورت پارگی، احتمال مرگ بسیار بالاست و نیاز به مداخله فوری وجود دارد.
