اختلالات تجزیه‌ای (Dissociative Disorders) از جمله اختلالات پیچیده روانی هستند که با قطع ارتباط بین افکار، هویت، حافظه و محیط اطراف فرد مشخص می‌شوند. این اختلالات اغلب به دنبال تجربه‌های شدید آسیب‌زا یا استرس مزمن، به‌ویژه در دوران کودکی مانند سوء‌استفاده یا غفلت شکل می‌گیرند. افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است احساس کنند از خود یا جهان اطراف جدا شده‌اند، که این موضوع می‌تواند عملکرد روزمره آن‌ها را به‌شدت مختل کند.
انواع مختلفی از اختلالات تجزیه‌ای وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل اختلال هویت تجزیه‌ای (DID)، فراموشی تجزیه‌ای و اختلال مسخ شخصیت/مسخ واقعیت می‌شود. در اختلال هویت تجزیه‌ای، فرد دارای دو یا چند هویت یا شخصیت متفاوت است. فراموشی تجزیه‌ای با از دست دادن حافظه‌ای شدیدتر از فراموشی معمول همراه است که اغلب به وقایع آسیب‌زا مربوط می‌شود. در اختلال مسخ شخصیت/مسخ واقعیت، فرد به طور مکرر احساس می‌کند از بدن خود یا محیط اطرافش جدا شده است.
علائم رایج این اختلالات شامل شکاف‌های حافظه، بی‌حسی عاطفی، سردرگمی در هویت، و احساس جدایی از واقعیت است. شدت این علائم ممکن است متغیر باشد و در زمان‌های پرتنش افزایش یابد.
درمان اختلالات تجزیه‌ای معمولاً با روان‌درمانی، به‌ویژه روش‌های متمرکز بر تروما مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، EMDR (بازپردازش و حساس‌زدایی از طریق حرکات چشم) و رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) انجام می‌شود. همچنین ممکن است برای مدیریت علائمی مانند اضطراب یا افسردگی، دارو تجویز شود.
تشخیص زودهنگام و داشتن یک برنامه درمانی جامع می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم تجزیه‌ای مواجه هستید، حتماً با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید. با دریافت حمایت و مراقبت مناسب، بهبود امکان‌پذیر است.
