اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و شدید است که بر تفکر، احساسات و رفتار فرد تأثیر میگذارد. افراد مبتلا ممکن است دچار توهم (شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند)، هذیان (باورهای غلط غیرواقعی)، تفکر آشفته و مشکل در عملکرد روزمره شوند. این بیماری حدود ۱٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار میدهد و معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز میکند.
علائم کلیدی اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوفرنی به سه دسته مثبت، منفی و شناختی تقسیم میشوند:
علائم مثبت – شامل توهمات (مثل شنیدن صداها) و هذیانها (مثل احساس تحت تعقیب بودن) میشود.
علائم منفی – کاهش بیان عاطفی، انزوای اجتماعی و کمبود انگیزه را شامل میشود.
علائم شناختی – مشکل در تمرکز، اختلال حافظه و تصمیمگیری ضعیف.
علل و عوامل خطر
علت دقیق اسکیزوفرنی ناشناخته است، اما تحقیقات نشان میدهد ترکیبی از عوامل زیر نقش دارند:
ژنتیک – سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی خطر ابتلا را افزایش میدهد.
شیمی مغز – عدم تعادل در انتقالدهندههای عصبی مثل دوپامین و گلوتامات ممکن است مؤثر باشد.
عوامل محیطی – استرس، ضربه روانی، عفونتهای دوران بارداری و مصرف مواد (بهخصوص حشیش در نوجوانی) میتواند محرک بروز علائم در افراد مستعد باشد.
درمان و مدیریت بیماری
اگرچه درمان قطعی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، روشهای مؤثری برای کنترل علائم موجود است:
داروهای ضد روانپریشی – توهمات و هذیانها را کاهش میدهند.
رواندرمانی – درمان شناختی-رفتاری (CBT) و حمایتهای روانی-اجتماعی به بهبود مهارتهای مقابله کمک میکنند.
تغییرات سبک زندگی – ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و پرهیز از سوءمصرف مواد میتوانند کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
مبارزه با انگ اجتماعی
سوءتفاهمها درباره اسکیزوفرنی اغلب منجر به انگ زدن به بیماران میشود. آموزش و آگاهیبخشی نقش کلیدی در حمایت از این افراد دارد. با درمان مناسب، بسیاری از مبتلایان میتوانند زندگی پرباری داشته باشند.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائم اسکیزوفرنی را تجربه میکنید، هرچه سریعتر از متخصص سلامت روان کمک بگیرید. مداخله زودهنگام تأثیر چشمگیری در نتایج بلندمدت دارد.
