آلرژی و آسم از شایع‌ترین بیماریهای مزمن تنفسی هستند که ریشه مشترک آن‌ها در سیستم ایمنی بدن است. از آنجا که این دو بیماری اغلب در هم تنیده شده‌اند، متخصصان ایمونولوژی (آلرژی و ایمنی‌شناسی) نقش کلیدی در تشخیص و مدیریت آن‌ها ایفا می‌کنند.
آلرژی: حمله سیستم ایمنی به عوامل بی‌خطر
آلرژی در واقع یک اشتباه شناسایی توسط سیستم دفاعی بدن است. در این حالت، سیستم ایمنی به موادی بی‌ضرر مانند گرده گیاهان، پوسته یا موی حیوانات خانگی، مایت‌های گردوغبار یا برخی مواد غذایی حمله‌ور می‌شود. این واکنش افراطی منجر به ترشح موادی مانند هیستامین و بروز علائم زیر می‌گردد:
عطسه و آبریزش بینی
سرفه و احساس خارش در گلو
التهاب و خارش چشم‌ها
ایجاد کهیر یا اگزما روی پوست
آسم: التهاب مزمن مجاری تنفسی
آسم یک بیماری التهابی مزمن است که باعث تنگ و متورم شدن مسیرهای هوایی (برونش‌ها) می‌شود. این التهاب و انقباض، جریان هوا را به ریه‌ها با مشکل مواجه کرده و علائم مشخصه آسم را ایجاد می‌کند:
خس‌خس سینه (صدای سوت هنگام بازدم)
تنگی نفس و احساس سنگینی در قفسه سینه
سرفه‌های مداوم، به‌ویژه در شب یا صبح زود
پیوند این دو بیماری زمانی آشکار می‌شود که فردی هم به آسم مبتلا باشد و هم به آلرژی‌های مختلف. این شرایط که “آسم آلرژیک” نامیده می‌شود، بسیار شایع است و در آن مواجهه با مواد حساسیت‌زا می‌تواند به‌طور مستقیم باعث حمله آسم شود.
راهکارهای درمان و مدیریت: از پیشگیری تا دارودرمانی
مدیریت موفق این دو بیماری بر دو پایه استوار است: پرهیز از عوامل محرک و استفاده هدفمند از داروها.
راهکارهای کنترل آلرژی:
داروها: استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها برای خنثی‌کردن اثر هیستامین و داروهای ضداحتقان برای کاهش گرفتگی بینی.
ایمونوتراپی (حساسیت‌زدایی): این روش که به صورت تزریق واکسن آلرژی یا قرص‌های زیرزبانی انجام می‌شود، به تدریج سیستم ایمنی را به ماده آلرژن عادت داده و واکنش آن را کاهش می‌دهد.
راهکارهای کنترل آسم:
داروهای سریع‌الاثر (اسپری نجات): این داروها که معمولاً آبی رنگ هستند، در هنگام حمله آسم به سرعت عضلات مجاری تنفسی را شل کرده و علائم را برطرف می‌کنند.
داروهای کنترل کننده بلندمدت (اسپری‌های استروئیدی): این داروها که باید به طور روزانه استفاده شوند، التهاب ریشه‌ای مجاری تنفسی را کاهش داده و از بروز حملات پیشگیری می‌کنند.
درمان‌های بیولوژیک (زیست‌داروها): برای موارد شدید و مقاوم آسم، از این داروهای تخصصی و بسیار هدفمند برای مسدود کردن مسیرهای خاص التهابی در سیستم ایمنی استفاده می‌شود.
یک رویکرد تیمی برای زندگی بهتر
مدیریت مؤثر آلرژی و آسم اغلب نیازمند همکاری یک تیم درمانی است. متخصصان ریه (پولمونولوژیست) و متخصصان آلرژی و ایمونولوژی در کنار یکدیگر، یک برنامه اقدام شخصی برای بیمار تهیه می‌کنند. این همکاری نه تنها به کنترل بهتر علائم می‌انجامد، بلکه به بیماران کمک می‌کند تا با آرامش خاطر بیشتری به زندگی فعال و باکیفیت خود ادامه دهند.
با درک صحیح از ارتباط سیستم ایمنی با این بیماری‌ها و بهره‌گیری از درمان‌های مدرن، افراد مبتلا به آلرژی و آسم می‌توانند با خیال راحت‌تر نفس بکشند و زندگی پرباری داشته باشند.
