سیروز کبدی یک بیماری پیشرونده و جدی است که در آن بافت سالم و فعال کبد به تدریج با بافت اسکار (فیبروز) غیرعملکردی جایگزین می‌شود. این فرآیند مانع از انجام وظایف حیاتی کبد می‌شود و در نهایت می‌تواند به نارسایی کامل کبد منجر شود.
کبد چگونه آسیب می‌بیند؟ علل اصلی سیروز
سیروز نتیجه یک آسیب طولانی‌مدت به کبد است. مهم‌ترین دلایل بروز آن عبارتند از:
مصرف مزمن و زیاد الکل
عفونت‌های ویروسی: هپاتیت B و هپاتیت C
بیماری کبد چرب غیرالکلی: (اغلب مرتبط با چاقی و دیابت)
بیماری‌های خودایمنی: مانند هپاتیت خودایمن و کلانژیت صفراوی اولیه
اختلالات ژنتیکی: مانند بیماری ویلسون و هموکروماتوز
با پیشرفت بیماری، بافت اسکار مانع از جریان خون در کبد شده و توانایی آن را در انجام وظایف حیاتی زیر مختل می‌کند:
پاکسازی خون از سموم
تولید پروتئین‌های ضروری
کمک به لخته‌شدن خون
ذخیره‌سازی انرژی
علائم هشداردهنده: زمانی که کبد فریاد کمک سر می‌دهد
در مراحل اولیه، سیروز ممکن است علائم واضحی نداشته باشد. اما با پیشرفت بیماری، این نشانه‌ها ظاهر می‌شوند:
خستگی مفرط و ضعف عمومی
زردی: زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها
احتباس مایعات: تورم در پاها و آسیت (جمع شدن مایع در شکم)
خارش پوست
کبودی و خونریزی آسان به دلیل اختلال در انعقاد خون
گیجی و خواب‌آلودگی: در اثر تجمع سموم در مغز (انسفالوپاتی کبدی)
حالت تهوع و از دست دادن اشتها
تشخیص: چگونه سیروز تأیید می‌شود؟
برای تشخیص، پزشک از چندین روش استفاده می‌کند:
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی
آزمایش‌های خون: برای ارزیابی عملکرد کبد و بررسی علل زمینهای
تصویربرداری: سونوگرافی، سیتیاسکن یا فیبرواسکن (الاستوگرافی) برای بررسی میزان سفتی و اسکار کبد
بیوپسی (نمونه‌برداری) کبد: در برخی موارد برای تأیید نهایی تشخیص و تعیین میزان آسیب
راه‌های درمان و مدیریت: آیا سیروز قابل کنترل است؟
اگرچه آسیب ناشی از سیروز معمولاً دائمی است، اما با درمان می‌توان پیشرفت آن را کند کرده، علائم را کنترل و از عوارض جلوگیری کرد.
اهداف اصلی درمان عبارتند از:
مدیریت علت زمینهای:
ترک کامل الکل
درمان دارویی برای هپاتیت B و C
کاهش وزن و کنترل قند خون در بیماری کبد چرب
کنترل علائم و جلوگیری از عوارض:
رژیم غذایی کم‌نمک برای کاهش احتباس مایع
داروهای ادرارآور (دیورتیک) برای کاهش تورم
داروها برای کنترل گیجی ناشی از سموم کبدی
پیوند کبد:
برای بیمارانی که بیماری آن‌ها به مرحله پیشرفته و نارسایی کبد رسیده باشد، پیوند کبد تنها راه درمان قطعی محسوب می‌شود.
نکته کلیدی:
تشخیص و مداخله زودهنگام در سیروز کبدی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. با پیگیری منظم و رعایت دقیق دستورات پزشکی، می‌توان کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی بهبود بخشید و از بروز عوارض تهدیدکننده زندگی جلوگیری کرد.
